Μ101

Ο Μεσιέ 101 (γνωστός και ως γαλαξίας Ακιδωτός τροχός και NGC 5457) είναι ένας μεγάλος ραβδωτός σπειροειδής γαλαξίας σε απόσταση 27 εκατομμυρίων ετών φωτός στον αστερισμό Μεγάλη Άρκτος. Είναι ο μεγαλύτερος γαλαξίας στην Ομάδα γαλαξιών Μ101. Εκπέμπει ακτίνες Χ.

Ιστορικό

Ο Μεσιέ 101 ανακαλύφθηκε από τον Πιέρ Μεσαίν τις 27 Μαρτίου 1781. Το 1789 ο Ουίλιαμ Χέρσελ ανακάλυψε στον Μεσιέ 101 τρία νεφελώματα. Ήταν ένας από τους πρώτους γαλαξίες που αναγνωρίστηκαν ως σπειροειδείς από τον Κόμη του Ρος το 1851 και έφτιαξε πολλά σχέδια του γαλαξία.^[5]
Το 1996 παρατηρήσεις του ΔΤΧ έδειξαν ότι με βάση τους Κηφείδες ο Μεσιέ 101 απείχε 24 ± 2 εκατομμύρια έτη φωτός, ενώ με βάση τη λαμπρότητα των πλανητικών νεφελωμάτων απείχε 25,1 ± 1,6 εκατομμύρια έτη φωτός. Η σημερινή τιμή για την απόσταση του γαλαξία είναι 27 εκατομμύρια έτη φωτός.
Στις 28 Φεβρουαρίου 2006 η ΝΑΣΑ και η ΕΣΑ δημοσίευσαν μία εικόνα του Μεσιέ 101, η οποία τότε ήταν η μεγαλύτερη και πιο λεπτομερής εικόνα από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ. Την εικόνα αποτελούσαν 51 ξεχωριστές εικόνες μαζί με κάποιες φωτογραφίες παρμένες από τη Γη.^[6]
Στον Μεσιέ 101 έχουν εντοπιστεί 4 υπερκαινοφανείς αστέρες, οι SN 1909A, SN 1951H και SN 1970G, του οποίου τα κατάλοιπα εντοπίστηκαν από το τηλεσκόπιο ακτίνων Χ Τσάντρα, και ο SN2011fe. O 2011 fe είναι ένας υπερκαινοφανής αστέρας τύπου Ια, ο οποίος έχει το χαρακτηριστικό ότι ανακαλύφθηκε πολύ γρήγορα. Πρόκειται για τον υπερκαινοφανή με την πιο ταχεία ανακάλυψη.^[7]Στις 15 Σεπτεμβρίου 2011 είχε φαινόμενο μέγεθος +10, το όποιο παραμένει σταθερό από τις 7 Σεπτεμβρίου.^[8] Όμως, από τις 17 Σεπτεμβρίου 2011, ο υπερκαινοφανής έχει αρχίσει να εξασθενεί.^[9]

Δομή 

Η διάμετρος του Μεσιέ 101 υπολογίζεται ότι είναι 170.000 έτη φωτός, περίπου 2 φορές αυτή του Γαλαξία μας. Η μάζα του δίσκου του Μεσιέ 101 υπολογίζεται ότι είναι 100 τρις ηλιακές μάζες και η μάζα του πυρήνα του είναι περίπου 3 x 10⁹ ηλιακές μάζες.^[10]

Ένα άλλο αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό του Μεσιέ 101 είναι οι περιοχές ΗΙΙ, εκ των οποίων ένα σύνολο 3.000 φαίνεται στις φωτογραφίες. Οι πιο αξιοσημείωτες από αυτές έχουν δικό τους αριθμό NGC και είναι οι NGC 5447, NGC 5453, NGC 5455, NGC 5461, NGC 5462 και NGC 5471.
Ο Μεσιέ 101 είναι ασύμμετρος και θεωρείται ότι η αιτία αυτού του γεγονότος είναι η βαρυτική αλληλεπίδραση με κάποιον άλλο γαλαξία στο πρόσφατο παρελθόν. Ένα άλλο αποτέλεσμα αυτής της αλληλεπίδρασης ήταν το διαστρικό αέριο να συμπυκνωθεί, με αποτέλεσμα έντονη αστρογόνο δραστηριότητα στον Μεσιέ 101.

Κοντινοί γαλαξίες

Ο Μεσιέ 101 είναι ο μεγαλύτερος γαλαξίας στην Ομάδα Μ101, η οποία περιλαμβάνει τουλάχιστον εννέα γαλαξίες. Άλλα μέλη αυτής της ομάδας είναι οι NGC 5474, NGC 5585, NGC 5204, NGC 5477 και Holmberg V.^{[11][12][13][14][15]} Οι αλληλεπιδράσεις με τους γαλαξίες συνοδούς του έχουν τονίσει τη σπειροειδή δομή του και προκαλέσει έντονη δημιουργία άστρων.